Birleşik Sözcüklerin Ayrı Yazımı

 

 

En az iki kelimenin çeşitli şekillerde bir araya gelmesiyle oluşan sözcüklere birleşik sözcük denir. İsim tamlaması yoluyla, sıfat tamlaması yoluyla, bir isim ve bir fiilin kaynaşması yolu ile, iki fiilin anlamca kaynaşması ile ve yardımcı fiillerle oluşturulabilir. Birleşik sözcükler genelde bitişik yazılsa da bu tam bir kural değildir. Zira birleşik sözcükler hem bitişik hem de ayrı yazılabilir. Bunun bazı kuralları vardır. Bileşik sözcüklerin ayrı yazımı özellik arz eden bir konudur. Birleşik sözcüklerin ayrı yazımı konusunda dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır ve bu durum yazım kuralları konusunun içeriğini oluşturur.

Birleşik Sözcüklerin Ayrı Yazımı Konusunda Dikkat Edilmesi Gerekenler

– Etmek, eylemek, kılmak, olmak gibi yardımcı fiillerle oluşturulan ve yardımcı fiillerle birleşik kelime oluşturulurken ses türemesi veya ses düşmesi gibi bir ses olayı olmaksızın kurulan birleşik fiiller ayrı yazılır. Mesela ”kabul etmek, var olmak ” gibi birleşik kelimeler yardımcı fiillerle oluşturulmuştur ve ses türemesi, ses düşmesi gibi bir ses olayı olmaksızın kurulmuştur. İşte bu tür birleşik kelimeler ayrı yazılmalıdır. Aksi halde yazım hatası olur.

– Birleşik kelimeler oluşturulurken hiçbir sözcüğün veya ikinci sözcüğün anlam değişimine uğramadığı hallerde bu birleşik kelimeler ayrı yazılır. Mesela hayvan türlerinden biri ile oluşturulan birleşik kelimeler böyledir. Mesela köpek balığı böyle bir kelimedir.

Bitki türleri ile oluşturulan kelimeler de bu bentte sayılabilir. Mesela meyan kökü böyle bir birleşik kelimedir. Ancak bu bütün bitki adları ile oluşturulan birleşik kelimeler için geçerli değildir. Zira dereotu, çörekotu gibi birleşik kelimeler de bitki ismi ile oluşturulmasına rağmen kalıplaşmış olup bitişik yazılır. Yine nesne, eşya isimleri ile kurulan; yol ve ulaşımlı ilgili kelimeler de bu gruba girebilir. Mesela kireç taşı, arnavut kaldırımı gibi kelimeler bunlara örnek verilebilir.

– Durum ve olay bildiren sözcüklerle kurulan birleşik kelimeler de ayrı yazılır. Mesela güneş tutulması, açık oturum, baş ağrısı gibi birleşik kelimeler bu gruba örnek olarak sayılabilir. – Bilim, bilgi gibi kelimelerle oluşturulan birçok birleşik kelime de ayrı yazılır. Mesela gök bilimi, fen bilimi, ses bilgisi gibi birleşik kelimeler böyledir.

– Zaman belirten birleşik kelimeler de ayrı yazılır. Mesela gün ortası, akşam üzeri, hafta başı gibi birleşik kelimeler bu gruba örnek olarak verilebilir. – -r, -ar, -er, -maz,-mez,-an,-en gibi sıfat fiil ekleri ile kurulan birleşik kelimeler de ayrı yazılır. Mesela çalar saat , çıkmaz saat gibi birleşik kelimeler böyledir.

Etiketler: Birleşik Sözcüklerin Ayrı Yazımı
Eklenme Tarihi: 22 Haziran 2017