Hece Tablosu

Ağzımızdan tek bir hareketle çıkan ses topluluğu hece olarak adlandırılmaktadır. Türkçe’ de hece harf sayılarına göre dört, yapılarına göre ise altı çeşide ayrılır. Bunlar;

• Harf sayılarına göre heceler; a, al, bak, Türk gibi

• Yapılarına göre heceler; o Bir ünlüden meydana gelenler: a, e o Bir ünlü bir ünsüzden meydana gelenler: al, el o Bir ünsüz bir ünlüden meydana gelenler: ye, ki o Bir ünlü iki ünsüzden meydana gelenler: üst, ilk o Bir ünsüz bir ünlü ve bir ünsüzden meydana gelenler: baş, saç, kaş, kal o Bir ünsüz bir ünlü ve iki ünsüzden meydana gelenler: dört, kalk, Türk Diğer bir tanımla hece; ses organlarının aynı doğrultudaki hareketleriyle ve bir nefes hamlesiyle çıkarılabilen ses ya da sesler zinciri olarak tanımlanmaktadır. Türkçe’ de her hecede yalnızca bir ünlü bulunabilmekte ve bu ünlüler tek başlarına ya da ünsüzlerle birleşerek hece oluşturmaktadır. Ünsüzler de ise hece oluşturulabilmesi için mutlaka bir ünlüye ihtiyaç vardır. Bu duruma göre kelimelerdeki hece sayısı ve ünlü sayısı birbirine eşit olmaktadır. Tek başlarına herhangi bir anlam ifade etmeyen heceler ise bazı durumlarda tek başlarına kelime olarak kullanılabilmektedir. Ancak bu kelimeler bir anlam taşımaktadır. Örneğin; kal, çal, baş, kol gibi kelimeler tek başlarına kullanılabilmektedir. Bir kelimenin hecelerine ayrılması durumunda akıcı bir şekilde okunabilmesi söz konusu ise bu kelime hecelerine doğru ayrılmış demektir. Hece söylenmesi sırasında zorlanma oluyorsa bu durumda da doğru ayrılmamış demektir. Satır sonuna sığmayan kelimeler, hecelere ayrılacakları zaman satır sonunda tek başına ayrılamamaktadır.

Kelimelerin gelişigüzel ve rastgele ayrılması doğru bir şey değildir. Bir hecenin sesli harfle bitmesi açık, sessiz harfle bitmesi de kapalı hece olarak adlandırılmaktadır. Hece tablosu ne işe yarar? Okula yeni başlamış öğrencilere okuma yazma öğretilmesi sırasında hecelerden yardım alınmakta, kelimeler hecelerin birleştirilmesi ya da kelimelerin hecelenmesi ise okuma öğretilmektedir. Bu durumda ise hece tablosu yardımcı bir unsur olarak oldukça faydalı olmaktadır. Bu tablonun kullanımı ve hazırlanması oldukça kolaydır. Bir tarafta ünlüler diğer tarafta ünsüzlerin yer aldığı bir tablo düşünün. Bu tabloda harflerin kesişmesiyle meydana gelen kutucuklara oluşan heceler yazılır. Böylece öğrenciler harfleri birleştirerek heceleri oluşturmakta ve doğru sesleri çıkarabilmektedir. Okuma öğrenme konusunda ilk adım olan bu aşamalarda bu yöntem oldukça faydalı olmaktadır. Okuma yazma öğrenmede zorluk yaşayanlara faydalı olabilecek çalışmalar • Öğrenciler gözlemlenerek unutulan seslerden başlanıp tekrar seslerin kavratılması

• Hece tablosu da kullanılarak hece ve kelimeler oluşturularak okuma çalışmalarının yapılması

• Öğrenilen kelimelerin kullanılarak bir metin oluşturmasının istenmesi

• Ders sonrasında özel çalışmalar yapılması

• Tekerlemeler dağıtarak okunması

• Tekerlemeler içinde hecelerin bulunmasının istenmesi

• Bir hecenin gün içerisinde değişik saatlerde okutup yazılması. Bu çalışmayı günde 3 kez tekrar ederek daha kalıcı olması sağlanabilir.

• Okuma zorluğu çeken öğrenciler için gün içinde diğer öğrencilere okuma yaptırılırken bu öğrencilerle özel çalışmalar yapılması

• Yine zorluk çeken öğrenciler için serbest etkinlik derslerinde bu öğrencilerle özel çalışmalar yapılması

• Seviyelerine uygun ev ödevlerinin verilmesi ve ödevlerin az olması

• Harflerin verilmesi için uygun bir plan yapılması ve öğrencinin durumuna göre uzun zamana yayılması

• Eğer öğrenci sesleri tanıyor ancak birleştiremiyorsa bu durumda hece tablosu oldukça yardımcı olmaktadır. Hece tablosunun önce normal verilmesi ve sonra karıştırılarak verilip okutulması ile öğrenciler okuma konusunda daha başarılı olabilmektedir.

• Başarılı öğrencilerin ders ve teneffüslerde arkadaşlarını çalıştırmasının istenmesi

• Öğretmen arkadaşlarınızdan öğrencinizi okutmasını isteyebilirsiniz. Bazen sizin göremediğiniz bir durumu onlar fark edebilmektedir. Eğer yalnızsanız bu durumda her sabah 10- 20 dakika bu öğrencilerle özel olarak çalışabilirsiniz.

• Her gün bir hece ile çalışılması, adının nasıl yazılacağının öğretilmesi

• Seslerin baştan alınması

• Hecelerin renkli kalemlerle kağıda yazılarak kesip birleştirilmesi

• Söylediğiniz hecelerin bulunarak gösterilmesi ve tahtaya yazılması Okuldaki eğitim dönemleri

Hece Dönemi: Bu dönem sekiz sesli harfin çözümlenmesi ile başlamaktadır. Verilen cümlelerde sesli harflerin tek tek hece olarak ortaya çıkması beklenmektedir. Örnek; A-li, a-dam, o-kul gibi. Harflerin kopya edilmesinde sesli harflerin unutulması, kelimelerin bitiştirilmesi gibi durumlar çocuğun dilin hece yapısına ait olan tasavvurlarının açık- seçik olmamasından kaynaklanmaktadır. Çözümlemesi yapılan kelimeler ile elde edilen ses ve hecelerden yeni kelimelerin türetilmesi gerekir. Bunun için farklı çalışmalar yapılabilir. Elde edilen yeni kelimelerin cümlelerde kullanılması ile de daha iyi kavranması sağlanacaktır. Birbirini bütünleyecek 3- 4 cümleyle oluşturulacak küçük metinlerin okutulması ve yazdırılması etkinliği de yararlı olacaktır.

Harf Dönemi: Seslerin analiz edilmesi için yapılan çalışmalarda benzer harflerin neden birbirinden farklı olduğunun öğretilmesi gerekir. Benzer harflerin birbirileriyle kıyaslanabileceği alıştırmaların harf dizileri şeklinde yapılması ve bu sırada açıklamalarda bulunulması oldukça faydalı olacaktır. Çocuklarda hece kavramı gelişmemesinin nedenlerinden biri de sesli ve sessiz harfler arasındaki ilişkiyi kavrayamamasıdır. Sessiz harflerin vurgusuz olması ve çocukların dikkatini daha az çekmesi nedeniyle öğretmenlerin hece derslerindeki çalışmalarında heceleri doğru şekilde telaffuz etmeye önem vermesi ve pekiştirici çalışmaları sık sık yapmaya gayret etmesi gerekmektedir. Hece döneminde sekiz sesli harfin tek tek ortaya çıkarılması gerekmektedir. Yapılan çalışmalarla sesli harfler hece döneminde çocuklara doğal olarak kazandırılmaktadır. Bu dönemin ardından çocuklara sessiz harfler ve ayrımları öğretilmektedir.

Eklenme Tarihi: 15 Aralık 2016