Lise Müzik Dersi

İlk ve ortaokullarda verilen müzik dersinin yanı sıra, lise öğretim ve müfredat içerisinde yine müzik konuları yer almaktadır. Elbette ki müziğin alfabesi olarak notalar ele alınmıştır. Müzik yapabilmek üzere notalardan yardım alınarak, ortaya ses tonları ile farklı parçalar çıkarılması mümkündür. Bu yazımızda, lise müzik dersi için nota ve bunların yanı sıra okunuş, süreleri ile bazı bilgiler vereceğiz. Nota nedir? Kısaca, müziğin alfabesi olarak adlandırılan nota, seslerin ince ve kalınlığına ya da sürelerini göstermek için kullanılan bazı işaretler olarak tanımlanabilmektedir. Yine seslerin yükseklerini de bazı işaretler ile göstermek nota işaretleri ile mümkündür. Latin harfleri ya da bazı işaretler ile birlikte yazılması da kolaylık sağlayabiliyor. Lise Müzik dersin de ismini sıkça duyduğunuz bazı diğer terimlerde bulunuyor. Bunlardan bazıları şunlar olurken, açıklamalarına da aşağıda yer alan başlıklar altında göz atmanız mümkündür.

• Solfej

• Bona

• Ritim

• Porte

• Anahtar

• Sol anahtarı

• Fa anahtarı

• Do anahtarı

• Oktav

• Vuruş

• Bağ

• Nota değerleri Peki, bahsedilen bu terimler nedir ve ne anlama geliyor? Solfej Kullanılan notaları, isimleri, süreleri ve sesleri ile birlikte okumaya solfej denmektedir. Bona Yine notaların sadece isimleri ve süreleri ile okunma şekline de bona adı veriliyor. Müziği oluşturabilmek için elbette ki notalar, sesler ve bunların yanı sıra da ritimler kullanılmaktadır. Ritimler sayesinde müzik hayat bulunurken, müziğin bir süreç içerisinde akışı olarak da ritim adlandırılmaktadır. Nota seslerini öğrenebilmemiz için solfej çalışmaları yeterli olmaktadır. Yine ritmik değerleri öğrenmek için ise bona çalışmaları yapmak gerekebiliyor.

Porte nedir? Dizek olarak da adlandırılan porte, aslında müziği bir yazıya dökmek için kullanılan araç olarak tanımlanıyor. Notalar bildiğiniz gibi porte üzerinde yer alan çizgilerin üst ya da aralarına yazılabilmesi mümkün oluyor. Seslerin ise tizleşmesi, notaların daha üst kısımlara yerleşmesi ile gerçekleştirilmektedir. Beş paralel çizgi ve dört aralık şeklinde oluşmakta olan porte, lise müzik dersi için aslında önemli bir kavram.

Açkı nedir? Aslında daha çok anahtar denilen, açkı, portenin temel kavramı olarak tanımlanması mümkündür. Porte başında yer alan bu anahtar, notaların isimlendirilmesinde yardımcı olmaktadır. Sol anahtarı Yine porta üzerinde yer alan ve ikinci çizgiden başlama sureti ile birlikte çizilmektedir. İkinci çizgi üzerinde yer alan notalar, sol adını almaktadır. İnsan sesine daha yakın frekanslar kullanılarak verilen sesler için bazı enstrümanlar kullanılmaktadır.

Yine bunlar arasında ise;

• Keman

• Gitar

• Flüt

• Bağlama

• Kaval

• Ud yer alıyor.

Bu enstrümanlar sol anahtarı kullanılarak yazılmaktadır. Fa anahtarı Üstten ikinci çizgi dendiğinde de aklınıza fa anahtarı gelsin. Üstten ikinci çizgiden başlayarak çizilen bu anahtar, bu çizgide yer alan notalara fa ismini vermektedir. Daha çok pes frekans seslerini yazmak amacı ile kullanıldığı bilinmektedir. Hangi enstrümanlar fa anahtarı kullanır dediğinizde ise; yazım için şunlara göz atılabilir.

• Basgitar

• Çello

• Kontrbas

• Piyano Do anahtarı Yine yukarıda yer alan diğer anahtarlar gibi, konumlandırıldığı çizgide yer alan notalar, Do ismini almaktadır. Portenin alttan 3. ve 4. Çizgisinde yer almaktadır. En çok kullanılan Do anahtarları olarak ise;

• Tenor

• Alto, olarak bilinmektedir. Bu anahtar, orta frekans seslerini göstermek amacı ile kullanılmaktadır. Kullanılan çalgı ise viyola gibi çalgılar olmaktadır. Oktav Yine müzik kavramları arasında yer alan oktav, daha çok aynı isme sahip olan sesler arasında bulunan, 8 notalık aralık olarak adlandırılmaktadır. Bu da oktav ( sekizli ) olarak biliniyor. Eğer ki notaların isimleri bir ise yükseklik dereceleri de bunlara denk olarak tasarlanmıştır. Vuruş Bazı müziklerde oldukça güçlü ve rahat hissedilebilirken, bazı müziklerde ise oldukça hafif ve belirsiz olarak uygulanmaktadır. Rahat hissedilebilen ve güçlü olan vuruşlar, daha çok, rock tarzı ve marşlarda kullanılmaktadır. Yine klasik batı müziklerinde daha belirsiz olarak kullanılıyor. El, ayak vurarak, eşlik edilen bir şarkıda, bu şarkının vuruşu olarak adlandırılıyor. Vuruşlar, müzikleri eşit aralıklar ile ayırırken tekrar birleştirerek, düzenleyen müzik kavramıdır.

Nota değerleri nedir? Elbette ki her notanın bir değeri bulunuyor. Yine bu da sürelerine ve işaretlerine göre farklılık gösterirken, nota uzunluğu, vuruş sayısı da ölçülen değerler arasında. Bazı tablolardan bu konuda kaç vuruşluk olduklarına göz atabilirsiniz. Yine nota değerleri, vuruşlar ile birlikte anlaşılabilmektedir. Notalar ise vuruşlarına göre;

• Birlik nota

• İkilik nota

• Dörtlük nota

• Sekizlik nota

• Onaltılık nota olarak tanımlanmaktadır. Sus değerleri Her hangi bir parça içerisinde, kullanılan enstrüman ya da vokalistin susmakta olduğu yerler ( es ) yani sus işareti ile birlikte gösterilmektedir. Yine sus uzunluğu da elbette ki vuruş sayısı ile ölçülebilmektedir. Susların da kaç vuruş oldukları hakkında bilgilere, tablolar üzerinden ulaşabilirsiniz. Bağ Bir nota değerinin uzunluğunda değişiklik yapabilmek için bağ kullanılmaktadır. Yan yana bulunan iki nota için, eğer ki bu iki nota aynı sesleri vermekteyse, bağ işaretleri birbirine bağlıdır. Bu durumda da ilk nota, ikinci notanın yanında daha uzun bir değere sahiptir. Ve uzama miktarı, ikinci notanın değeri kadardır. Temel müzik bilgileri arasında bunlar yer alırken, yine flüt notaları, nota yerleri ve kullanımı hakkında da bazı bilgilere diğer yazılarımızdan ulaşabilirsiniz. İlk defa flüt kullanacaklar için nota isimleri, diyafram çalışması ve diğer konular hakkında da bilgiler verilmiştir.

Eklenme Tarihi: 10 Aralık 2016