Okuduğunu Anlama Metinleri

Okuduğunu anlama metinleri uygulamasında, ön bilgilerini kullanmak sureti ile metinlerde verilmek istenilen düşünceleri çözme amaçlı yapılan çalışmalar ve bunlara anlama kapasitesinde anlam yüklemektir. Okuyucular kelimeyi seslendirme yaparak yazılı kodu çözmekte ve hemen bunun ardından seslendirdiği kelimeyi kendi zihinde anlamlandırmaktadır. Smith ve Dechant okuma konusunda tanımlama yaparlarken iki noktaya önemli vurgu yapmışlardır. Bu vurgular tanıma ve algılamadır. Tanıma konusunda belirtilen önemli noktalar; harflerin, kelimelerin tamamen tanınması olup duyusal bir etkinlik olmaktadır. Tanıma etkinliğini gerçekleştirirken materyalin beyinde algılanması izler. Algılama esnasında bu materyal hem örgütlenirken, hem de anlamlandırılır, aynı zamanda bunların oluşmuş olan eski bilgilerle bağlantısı kurulur. Okuduğunu anlama metinleri uygulamasında okuduğunu anlama çerçevesinde, okunan kelimenin anlamını bilmek yeterli olan bir sonuç değildir. Kelimenin tam anlamını bilmenin yanı sıra anlama kabiliyetinin, kavrama özelliğinin, zihinde yapılandırma tavrının, aralarında ilişki kurma yeteneğinin ve ayrıca değerlendirme yapmak da gereklidir. Okuyucu okuduğunu anlama metinleri okuduğunda metinde geçen bütün düşünceyle birlikte ön bilgilerini bütünleştirir. Metinlerde geçen bütün kelimelerin anlamlarından hareket ederek, cümlelerin anlamların kavrama, cümlelerden paragrafların anlamına ulaşım sağlayarak bu sayede paragraflardan da konunun anlamına ulaşım sağlamaktadır.

Okuduğunu anlama metinleri okuyucunun sahip olduğu ön bilgileri ile metinlerden tüm zaman içinde öğrendiklerini karşılaştırıp, sentez çalışması yaparak, yeni bir düşünceye ulaşmasıdır. Ön bilgilerin daha fazla oluşturularak artırılması için çocuğun sahip olduğu zengin uyarıcı çevresinde yetişmiş olması gerekir. Böyle bir çevrede yetişmiş olan çocuklar, çevrelerinde bulunan akranlarına göre daha fazla miktarda ön bilgiye sahip olmaktadırlar. Okuyucular okuduğunu anlama metinleri okuduktan sonra, sahip oldukları bilgi birikimi ile metinde sunulan bilgi arasında önemli derecede köprü kurmalıdırlar. Okuduğunu anlama tamamen düşünme ile ilgilidir. Okuyucuların sahip oldukları geçmiş bilgileri kapsamı, sahip oldukları ilgileri ve okuma durumları tamamen okuduğunu anlama metinleri çalışmasının anlaşılmasında etkilidir. Her bir kişi okuduğunu anlama metinleri içeriğinde yer alan yeni bilgiyi önceden oluşmuş olan eski bilgilerle bütünleştirmeyi bilir. Okuduğunu anlama metinleri, okuyucunun ele aldığı materyalden ne anladığına bağlı olarak, okuyucunun bu metin üzerindeki tecrübesine ve aynı zamanda gramer yapısını bilmesine bağlıdır. Okuduğunu anlama metinleri, dilde ve düşüncede var olan bir ilerlemedir. Düşünme yeteneği ve okuma kabiliyeti arasındaki ilişkiye uzun zamandan beri önem verilmiştir. Stauffer okumayı tanımlarken yaptığı yorumlarında bazı benzer problemleri çözme olarak tanımlamıştır. Problem çözmede yapıldığı gibi okuyucu kavramları kullanır, geliştirilerek, değiştirilir ve hipotezleri toplanarak test edilir. Burada okuduğunu anlama metinleri ise bir araştırma metodudur.

Okuma öğretimi yapılırken keşfetme teknikleri kullanılır. Bu görüşe göre değerlendirme yapılacak olursa; öğretimin anahtarı ortaya çıkarılırken anlaşılması gereken, öğrencilerin okuma amaçlarını en iyi şekilde geliştirerek ve sahip oldukları soruları tam anlamı ile belirlemektir. Bundan sonra öğrenciler okuduğunu anlama metinleri okurlar ve problemi çözerler. Bu sayede yapılan çalışmalar ile öğrenciler cesaretlendirilmiş olur. Bir hikâyede geçen konu içeriği olarak gelecekte meydana gelebilecek olayların neler olacağını o zaman tahmin edebilirler. Okuyucular okudukları okuma metinleri içeriğinden etkilenmelidirler. Onlar var olan ve sahip oldukları bilgilerini okuduğunu anlama metinleri uygulaması yaparak bilgilerle birleştirmelidirler. Okuduğunu anlama metinleri çalışmalarında ortaya çıkan sonuçlar bakımından Smith ve Dechant’a göre değerlendirme yapıldığında okuduğunu anlama becerisi olarak belirtilen önemli hususlar: Okuduğunu anlama metinleri kapsamında grafik sembollerle yani yazı kullanılarak bunların anlamları arasında ilişki kurabilme, Sahip olunan deyimlerin, okunan cümlelerin, metinler de yer alan paragrafların ve tüm parçanın tamamının taşıdığı anlamı ele alırken küçükten büyüğe sıralama yaparak doğru hiyerarşik bir şekilde anlayabilme olayının gerçekleşmesi gerekmektedir. Gerektiğinde parçalarla ilişkisine bakıldığında bütün arasında ilişki kurabilme yeteneğine sahip olmalıdır. Okuduğunu anlama metinleri değerlendirebilme, yazarın amacını tam anlamı ile anlayabilme ve duygu durumunu anlama konusunda yeterlilik seviyesine ulaşması gerekmektedir.

Okuduğu okuma metinleri aşamasında yer alan parçadaki bütün fikirleri, geçmiş yaşantılarıyla tam anlamı ile bağdaştırabilmenin yanında, Okuduğunu anlama metinleri ; görülen her harfin ve kelimenin, işitilen seslerin ve okunanların kavranıp, en iyi şekilde algılanmasıdır. Gray ve Rogers’a göre okuduğunu anlama metinleri ile yapılan çalışmalarda bunları en iyi şekilde anlamak, yorumlayabilmektir. Yorumu ise; Yazarın sözlerini çözümleyerek, öne sürdüğü görüşlerini en açık şekilde anlayarak ana düşünceyi kavramak konusu olmaktadır. Yazarın doğrudan anlatmadığı duygu ve düşünceleri kavramak sureti ile, düşüncesinin kapsamını belirlemektir. Okuduğunu anlama metinleri kişi okuduğunu doğruluk seviyesini, geçerlilik boyutunu, değer yönlerinden ölçebilmektir. Anladığını yorumlama, duyduğunu davranışlarında yansıtma, yaptıklarında uygulayabilmektir. Okuduğunu tam anlamı ile anlamanın gerçekleşebilmesi için kelime dağarcığının en yüksek seviyede yeterli olması ve okuyucunun okuma esnasında okuduğunu anlama metinleri yönünde dikkatini yoğunlaştırması gerekir. Yapılan araştırmalara göre bakıldığında okumayı anlamlandırmak için yapılması gereken yalnız gözleri değil, aynı zamanda var olan hatırlama yanında dikkat mekanizmalarını öne çıkarmak gerekmektedir. Dilin kullanımı ve doğasını yeterli seviyede kullanmak, konuşmanın anlaşılmasını sağlamak, bireyler arası ilişkileri daha anlaşılır ve net hale getirerek, sosyal ve kültürel farklılıkları her zaman göz önünde bulundurmak gereklidir. Doğal olarak sıklıkla kullanılan gözlerin okuma metinleri eyleminde bir rolü vardır.

Okuduğunu anlama metinleri çalışmalarında birçok bilginin beyne tam olarak ulaşması gerekir. Fakat yalnız gözler kullanılarak okumak yeterli olmamaktadır. Bu konuda örnek verilecek olursa; İngilizce hiç bilmiyorsanız, size bir İngilizce okuduğunu anlama metinleri olarak okuma parçası verilse, yalnız gözleri kullanarak okuma yapacak fakat anlamayacaksınız. Sözler okudukça anlamsız geldiği için belleğinizde de bu konu ile ilgili bir şey kalmayacaktır. Miller’e göre yapılan açıklamada okuduğunu anlama metinleri, kelime tanıma yollarının etkilerini içine alan önemli birkaç faktöre bağlıdır. Bununla birlikte ele alınan konu bir çocuk her bir cümle yapısında Türkçede Okuduğunu Anlama metinleri Becerilerini Geliştirme Yolları olarak cümlelerin gerçek anlamını doğru bir şekilde anlamalıdır. Okuduğunu anlama metinleri okuma işleminde metin içinde yer alan bir kelime bazen parça içinde gerçek anlamında değildir. Okuduğunu anlama metinleri, her zaman cümlenin anlamının parça içinde gelişine bağlıdır. İyi bir anlama ortaya çıkarmak için okuyucu, ele aldığı bir parçada paragraflar arasında yer alan bir paragrafta ise cümleler arasındaki ilişkileri bu durumda anlamalıdır. Robinson ve Good’a göre okuduğunu anlama metinleri ile yapılan çalışmalarda okuduğunu anlama hususu 3 kategoriye ayrılmaktadır. Bunları ele alacak olursak: Basit anlama ve kavrama, yorumlayıcı anlama ve kavrama, sorgulayıcı anlama ve kavramadır.

Basit anlama: Bilginin yerini bulma çalışmaları, bilgiyi toplama işlemleri, basamakları izleme ve takip etme, karakterleri ve yerleri belirleme, yönergeleri takip etme, yazarın yapısal planını açıklama çalışmalarıdır. Okuduğunu anlama metinleri ile yapılan çalışmalarda yorumlayıcı anlama: Yorumlayıcı anlama ve kavrama: Ana fikri bulma işlemleri, önemli fikirleri seçme çalışmaları, fikirleri organize etme etkinlikleri, kavram ve prensipleri geliştirme yönünde ilerleme, yeniden yapılandırma ve oluşturma olarak değerlendirilmektedir. Sorgulayıcı anlama: okuduğunu anlama metinleri çalışmalarında okunanları anlam; kalite değerlendirmesi, değer kabul etme, doğruluk yönünde ilerleme, gerçeklik yapılarını karşılaştırma, taraflılık yönünü ortaya çıkarma veya fikir açılarından karşılaştırma yapılması gerekmektedir. Okuduğunu anlama metinleri bir kişinin kendini geliştirme yönünde en etkili bir unsur olmaktadır.

Eklenme Tarihi: 21 Eylül 2016